Vroon, Pieter Adrianus (1939-1998)

Hoogleraar in de theoretische psychologie.

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het vege lijf

​

Wat is er met ons nuchtere volkje aan de hand?

Je kunt de televisie niet aan zetten of je valt in een programma over medische kwesties. Het Kinderziekenhuis, Vinger aan de pols en Ambulance, om er een paar te noemen vallen blijkbaar in de smaak. Nederland heeft bovendien de hoogste psychologendichtheid ter wereld. Boeken over medische en psychologische onderwerpen scoren hoog op de boeken top-tien. We lopen de deur plat bij artsen en alternatief genezers. Vraag aan professor dr. Piet Vroon: Waar komt al die aandacht voor het vege lijf vandaan?

 

Waarom we zo aan onze gezondheid hechten? Nou gewoon, omdat we nu vooral aan onszelf hechten.’ Het klinkt heel stellig uit de mond van de Utrechtse universitair docent en publicist prof. dr. Piet Vroon, voormalig lid van de Gezondheidsraad. 'Dertig tot veertig jaar geleden was dat nog heel anders. Mensen hadden een uitgebreid sociaal leven, een religie, een ideologie. Na de oorlog was het motto: Wij gaan ons land weer opbouwen. Dat gaf een sterk saamhorigheids-gevoel.' Maar zoals bekend zijn buren veelal niet meer on speaking terms, zijn kerken leeggelopen en grote ideologieën ingestort. En wie laat zich nog leiden door, of neemt een voorbeeld aan politici! Vroon: 'Het is ieder voor zich en God voor ons allen. Bij wijze van spreken dan. Richtte men zich vroeger op iets buiten zich-zelf, nu gaat alle aandacht naar binnen. Naar het lichaam: men let op de gezondheid, wil slank zijn, gaat sporten en de huid goed verzorgen. En naar de geest: men wil zich goed voelen, zowel persoonlijk als in relaties’.   

Het is veelzeggend dat Nederland de hoogste psychologen dichtheid ter wereld heeft. Meer dan de helft van de non-fictieboeken in de boeken top-tien van Vrij Nederland gaat over medische en psychologische onderwerpen. Wijs geworden door al die doe-het-zelf-lectuur stapt de -al dan niet hypochondrische-Nederlander eerder naar de dokter. Die staat al lang niet meer als 'eng' te boek. Dat was ooit wel anders. 'In de oorlog, toen ik 3 was, werden mijn amandelen geknipt’, herinnert Vroon zich. 'Het ging allemaal zonder verdoving. Ik kan dat tafereel nog zó, voor je uittekenen. Die pijn, al dat bloed. Vroeger was je bang voor de dokter, en met reden. Maar nu word je verdoofd.' En wie houdt er niet van zachte heelmeesters die toch géén stinkende wonden maken? Geen vuiltje dus meer aan de lucht voor onze nieuwe religie: gezondheid. Met artsen, psychiaters en psychologen als nieuwe leidsmannen.

   Verbaast het u nog dat we met 55 miljard twee maal zoveel aan de gezondheidszorg uitgeven als 25 jaar geleden (En velen malen meer dan vlak na de tweede wereld oorlog)? Die kostenstijging is echter niet alleen het gevolg van de gestegen vraag om medische hulp, maar ligt evenzeer aan het sterk toegenomen aantal medische verrichtingen. Piet Vroon: ‘Als een vrouw vroeger een knobbeltje in haar borst ontdekte, dan zei haar dokter al snel: ‘Oei, dat ziet er niet zo best uit, laat u zich maar opereren’. Tegenwoordig laat hij een scan maken alvorens naar de snijtafel te verwijzen.’ Er zijn grote successen geboekt met de inentingen  tegen bijvoorbeeld polio, pokken, kinkhoest en mazelen. En de vooruitgang in chirurgische technieken is nauwelijks met een pen te beschrijven. Hartoperaties hebben nu aan de lopende band plaats. Dertig jaar geleden, beschrijft Vroon werd het lijdend voorwerp eerst in een bad vol ijs afgekoeld tot 20 graden, waarna de chirurgen tien minuten de tijd hadden om hun riskant haastwerk te doen. En had iemand een versleten heup? hop de kop van het dijbeen eraf zagen. De patiënt kon naar huis mèt een loopstok, en een extra grote hak onder de schoen om het lengteverschil tussen beide benen bij te passen. Tegenwoordig zijn er de meest ingenieuze kunst gewrichten. Maar vooral de diagnostiek is met sprongen vooruitgegaan,  'Zelfs de stofwisselingsprocessen in uw en mijn hersenen kunnen zichtbaar gemaakt worden, terwijl wij hier zitten te praten.'

Dat scherpere diagnoses meer levens redden dan ooit lijdt geen twijfel. Zo kan een mogelijk fatale kanker al in de kiem worden ontdekt. en gesmoord.’ Ze kunnen zoveel hè, tegenwoordig.’  ‘Ligt deze kreet u en uw kennissen ook op de lippen bestorven? uw verslaggever in elk geval wel. toch moeten u en ik deze mening drastisch herzien tenminste volgens professor Vroon. die nu een even felle als onverwachte u-bocht in zijn betoog maakt: 'Laten we wel duidelijk zijn, van alleen een diagnose word je natuurlijk niet beter. Dat zou net zoiets zijn als proberen een brand te blussen met een thermometer. Cruciaal blijft natuurlijk de werkelijke bestrijding van de ziekte. En wat blijkt dan voor diegenen met een vergevorderde kanker zijn de genezingskansen net zo gering als een halve eeuw geleden. In de bestrijding van do grote volksziekten, zoals kanker, astma, reuma hart- en vaatziekten, is de afgelopen 60 jaar geen vooruitgang geboekt. Het lijkt maar zo dat er vooruitgang is; men telt namelijk de periode tussen ontdekking en de dood. Wegens preventie programma's en het feit dat we eerder naar de dokter gaan, wordt kanker vaak eerder ontdekt dan vroeger, maar dat heeft mèt genezingskansen niets te maken. Alleen Patiënten met gevorderde testikelkanker, leukemie en de ziekte van Hodgkin ofwel lymfeklierkanker, hebben een verhoogde overlevingskans. 'Piet Vroon pauzeert even om mijn reaktie te peilen. 'Ik zuig dit niet uit mijn duim hoor,' zegt hij. 'Twee zeer ervaren en internationaal befaamde Britse epidemiologen, Skrabanek en McCormick, schrijven in hun boek Follies and Fallacies in Medicine. Voor het eerst gepubliceerd in 1989

Petr Skrabanek, een Tsjech, was in Ierland toen de Sovjets zijn land binnenvielen, dus bleef hij en publiceerde kritiek op medische onzin terwijl hij met James McCormick samenwerkte tot aan zijn vroegtijdige dood in 1994. Het boek is vertaald in zes talen en staat op de leeslijst

van medische scholen over de hele wereld, om een gepast scepticisme over medische dogma's aan te moedigen.

(recentelijk verschenen bij uitgeverij Sun in Nijmegen, DdL) dat slechts één van elke tien reguliere medische konsulten leidt tot een effektieve behandeling, ofwel genezing. Hierbij gaat het natuurlijk om een gemiddelde: een konsult kan 100% effektief zijn of nul, het gemiddelde is volgens de auteurs tien. Met andere woorden, in 90% van de gevallen is er of niets aan een kwaal te doen, of wordt er een behandeling geboden die niet werkt. Negentig procent van de medicijnen is een halve eeuw lang niet verbeterd. Negentig procent van de psychotherapieën haalt niets uit, want er zit te veel lucht in. Hoewel bepaalde vormen van gedragstherapie een effektiviteit van tachtig procent halen.' 'De slechte resultaten en van psychotherapie hebben te maken met het feit dat je aan levensproblemen veel minder kunt doen dan bijvoorbeeld aan concrete paniekstoornis, een fobie enzovoorts.

Hoe dan ook, de prestaties van de medische stand worden enorm overschat. En ik ben niet optimistisch over de toekomst. Er worden wereldwijd honderden miljarden uitgegeven aan medisch onderzoek. Toch lees ik in de vakpers almaar dat er geen vooruitgang is geboekt in de bestrijding van astma, kanker en hart- en vaatziekten. Why so! Eenvoudig: omdat het menselijk lichaam, en zeker de interaktie tussen lichaam en psyche, voor ons,  nog steeds een groot mysterie is.'

 

Bewusteloosheid als remedie 

 

De mens is de mens een raadsel. Maar de mens is de mens ook een wolf: Het is gênant, vervolgt Vroon, te zien hoe dichtbekeken televisie-programma's door medische lobby-groepen worden gebruikt om geld binnen te halen. 'De middelen gaan niet daarheen waar de nood het hoogst is naar domweg naar de mensen met de grootste mond. Die zorgen ervoor, met de tv als propaganda-instrument, dat we veel te veel geld uitgegeven aan aids-onderzoek. Je hoeft maar een avondje te gaan zappen en daar heb je weer een programma over een zielige aids-patiënt. Kijk, er sterven jaarlijks honderdvijftig tot tweehonderd Nederlanders aan aids. Dat is verschrikkelijk en hoe eerder er wat tegen die ziekte wordt gevonden hoe beter. Maar er overlijden jaarlijks vele tienduizenden aan bijvoorbeeld complicaties van griep, nier-, hart- en vaatziektes. In dat licht bezien is de hoeveelheid geld die aan aids-onderzoek wordt uitgegeven buiten proporties.’ Hetzelfde geldt volgens de wetenschapper voor de 'operatie tv' waarbij de kijker getuige is van de meest geavanceerde chirurgische ingrepen. 'In vergelijking daarmee zijn er maar weinig programma's over bijvoorbeeld de chronische psychiatrie,' weet hij. 'Da's ook logisch. In die wereld gaat nauwelijks genoeg geld om om de zaak goed draaiend te kunnen houden, laat staan dat er geld is voor een lobby. De patiënten zelf kunnen hun mond niet goed opendoen en de familie doet het ook niet omdat ze allang blij is dat iemand voor het gestoorde broertje of neefje zorgt. 

En de direkties van de verpleeginrichtingen missen meestal de sociale handigheid om goed op te komen voor hun eigen financiële belangen.' Wantoestanden in de psychiatrische verpleging, ook in Nederland, zijn het gevolg. We zouden ons hier diep voor moeten schamen,' stelt Vroon. 'De toestanden in de psychiatrische "gevangenissen" van Griekenland zijn schrijnend en terecht wordt daar in de media op gewezen. Maar ook hier is het allesbehalve rozegeur en maneschijn. 'Zo kent Piet Vroon een arts die een massale bloedvergiftiging vaststelde bij de patiënten van het psychiatrisch ziekenhuis waar hij werkte. De oorzaak: extreem hoge medicijndoseringen. Toen hij het gevaar aan zijn direktie meldde was hun repliek: 'We weten ervan, maar kunnen niet anders. Er loopt maar een nachthoofd rond dus moeten we de honderd patiënten die op zaal liggen rustig houden'. U leest het goed: bewusteloosheid als remedie! Een methode die ook in bejaarden oorden wordt toegepast, zoals Vroon uit eigen ondervinding weet. 'Ik heb mijn moeder, nadat zij was opgenomen, meermalen vergiftigd aangetroffen. Ze was erg geagiteerd en aan het ijlen geslagen. Ik ontdekte waarom: ze zat vol met valium en librium. Ouderen breken die stoffen niet zo snel af, want hun nieren en lever funktioneren minder. Toen ik daar wat van zei beriep de direktie zich op onmacht. 'Het enige alternatief is dat u uw moeder bij u in huis neemt,' zeiden ze. Achteraf gezien had ik dat ook moeten doen.' Let wel, dit gebeurde slechts drie jaar geleden. Inmiddels is weer bezuiniging op bezuiniging aangekondigd. Veel beter zal het er niet op geworden zijn. 'Tsja,' verzucht Vroon. 'Bejaarden zijn geen rijke lobbygroep, ze hebben niets te bieden.'

 

Twee soorten dokters: goede en slechte

 

Een andere groepering die niet zoveel lobby-geweld in huis heeft is die van de alternatief genezers. zij worden bovendien vaak door de gevestigde medische stand beschimpt en als niet-serieus afgedaan. Extra jammer, vindt professor Vroon, gezien alles wat zij hun 'gewone' kollega's zouden kunnen leren. 'Het onderscheid tussen alternatief en regulier vind ik nogal kortzichtig, ' zegt hij. 'Er zijn volgens mij maar twee soorten geneeskunst: goede en slechte. Verdere etiketten zijn overbodig. Ik ben zelf in ieder geval heilig overtuigd van een methode uit het alternatieve register: de ortho-manipulatie, ook wel het systeem-Sickesz genoemd, naar de vrouwelijke arts in Den Haag die het heeft uitgevonden.' Bij deze behandelwijze wordt de wervelkolom, door het uitoefenen van druk met de handen, gemanipuleerd. In de praktijk blijkt dat allerlei soorten pijn in rug en benen te verhelpen. Maar er is meer: de wervelkolom is nauw verbonden met de zenuwbanen van het onwillekeurig zenuwstelsel, dat organen als hart, longen, maag en darmen stuurt. Staan er ruggewervels scheef dan kunnen er bijgevolg onder meer-hartritmestoornissen, astma-aanvallen en darmklachten ont-staan. 'Wie zich met deze klachten in een ziekenhuis laat onderzoeken krijgt te horen: Leer er maar mee leven,' aldus Vroon. 'Maar dat is helemaal niet nodig want ortho-manipulatie werkt echt. Dat zeg ik niet zomaar, ik heb als lid van de Gezondheidsraad van 1983 tot 1987 onderzoek gedaan naar het effekt van alternatieve geneeswijzen. 'Twee artsen die ortho-manipulatie toepasten, promoveerden op dit onderwerp. Het vinden van een promotor had echter nogal wat voeten in de aarde. Niemand die ze aanzochten gaf thuis, omdat aan hun methode het etiket alternatief kleefde. Op een gegeven moment zei de Nijmeegse hoogleraar en neuroloog Meijer: 'Ik geloof niks van wat jullie doen. Maar er liggen hier in het ziekenhuis mensen met een mislukte hernia-operatie. Ze zijn er nog erger aan toe dan eerst en volgens mij in feite volstrekt onbehandelbaar. Probeer die maar eens te genezen.' Het -voor Meijer c.s.- onvoorstelbare gebeurde: na twee, soms drie of vier behandelingen met ortho-manipulatie liepen de meeste patiënten fluitend het ziekenhuis weer uit! Aanleiding voor Meijer om toe te geven aan het promovendi-duo. Bij hun onderzoek bleek van de paar duizend patiënten die met ortho-manipulatie waren behandeld, maar liefst 70% te genezen. Zet dat eens af tegen het overal succespercentage van 10% van de konventionele medische wetenschap.'Ik ken mensen die dankzij twee of drie behandelingen van zo'n twintig minuten nooit meer last hadden van migraine,' bezweert Piet Vroon. 'Een arts in Lelystad had 20 jaar lang minstens drie of vier migraine-aanvallen per week, als uitvloeisel van een auto-ongeluk waardoor zijn nekwervels waren verschoven. De pijn van deze whiplash straalde uit tot in zijn schouders. Na één behandeling met ortho-manipulatie was hij er helemaal vanaf. ''Ik wil geen pleidooi houden voor de alternatieve geneeswijzen hoor,' nuanceert de wetenschapper. 'Over deze methode ben ik enthousiast. Maar ook onder de alternatieve genezers zijn zeer veel kwakzalvers. Bovendien vind ik eigenlijk dat ook alternatieve genees-wijzen in handen horen te zijn van mensen met een behoorlijke opleiding, dat wil zeggen artsen. Alleen, zoals het bovenstaande illustreert, kan men van bona fide genezers nog heel wat belangwekkends Ieren. Niet alleen de ortho-manipulatie, al is het effekt hiervan het best wetenschappelijk gedokumenteerd. Ik kan me voorstellen dat vegetarische dieëten, bijvoorbeeld met uitsluiting van soms allergie-opwekkende zuivelprodukten van koeien, heilzaam zijn tegen een aantal kwalen.'

Het publiek is allang overtuigd. De vijfendertig artsen in Nederland die ortho-manipulatie toepassen hebben al wachtlijsten van zo'n drie maanden.’ Het loopt storm, ' beaamt Vroon. 'De mensen weten heel goed wat ze willen en laten zich door gevestigde dokters niet de wet voorschrijven. Men heeft in de gaten dat alternatiefgenezers net zulke hard werkende en onderlegde artsen kunnen zijn als hun conventionele collega's.' Bovendien doet de moderne, geëmancipeerde burger ook aan zelfkritiek. Mensen beseffen dat ze er jarenlang een tamelijk ongezond voedings-patroon op na hielden. En schakelen en masse over op rauwkost, mager vlees en dito zuivelprodukten. Het broodje gezond is doorgedrongen tot zelfs de meest obscure cafetaria. Dat voeding van vitaal belang is voor een gezond lichaam lijkt een open deur. Toch wordt volgens Piet Vroon in de artsenopleiding geen aandacht besteed aan voedingsleer. 'Geneeskunde is altijd gericht geweest op het genezen, op het repareren van de mens,' verklaart hij. Pas onlangs meldde het toonaangevende internationale medische tijdschrift The Lancet dat de westerling met name de vitamines A, C en E ontbeert, alsmede de metalen zink en selenium. 'Die combinatie kan 30 tot 50% van de kanker gevallen voorkomen of op z’n minst uitstellen,' zegt de Utrechtse professor. 'Als we er maar weer genoeg van nemen. Selenium zit normaal gesproken in de grond. Maar in Nederland niet meer, want de bodem is hier helemaal verziekt. Er zit dus ook geen selenium meer in onze groente en daarmee hebben wij allemaal een verhoogde kans op kanker.' In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde werd dan ook aarzelend voorgesteld hierover een voorlichtingscampagne te organiseren. 'Het zou tijd worden!,'  roept Vroon uit. 'Het is mij volkomen duidelijk dat het publiek, met z’n grote belangstelling voor diëten, weer eens mijlenver voorloopt op de medisch-wetenschappelijke praktijk. Ik weet zeker dat ortho-manipulatie over vijf jaar in het Ziekenfondspakket zal worden opgenomen, onder druk van de publieke opinie. Met gezondheidsdiëten zal het net zo gaan. Denk trouwens even aan de miljarden-besparing die deze maatregelen de gezondheidszorg indirect gaan opleveren! En dat op een manier waar de burger extra profijt van heeft, in plaats van een bezuiniging met de botte bijl die nog meer mensen de verdommenis injaagt.'

 

Artsen lezen niet 

 

Toch is het eigenlijk te gek dat u en ik, leken die we zijn, grotendeels de dynamiek in de gezondheidszorg bepalen. Zou u ook niet denken dat veranderingen eigenlijk behoren te worden geïnitieerd door artsen en promovendi in de medicijnen! Piet Vroon in elk geval wel. En hij weet ook waarom het niet gebeurt: 'Artsen hebben te kampen met een onmenselijk hoge werkdruk. Specialisten, of ze nu longarts, gynaecoloog of psychiater zijn, staan namelijk op stukloon. Ze krijgen per verrichting betaald. Dus: hoe meer patiënten, hoe meer geld. De zweep moet er extra overheen als-ie een hoge hypotheek heeft moeten lenen om zich in een maatschap in te kopen Goodwill heet dat dan. Ja ja. Ik sprak een hartchirurch die tachtig uur per week moet werken en daarmee minimaal zes ton per jaar moet verdienen om z’n lasten te kunnen betalen.’ ‘Bij al die chronische overwerkte artsen dringen nieuwe ontwikkelingen niet of nauwelijks door. Ze hebben eenvoudig geen tijd meer om hun vakliteratuur te lezen. Een medisch hoogleraar moest pas nog van mij horen over een dat artikel over voeding in The Lancet. Of ik hem een kopietje kon sturen! Bij een neuroloog op bezoek zag ik een leesplankje met veertig centimeter aan leerboeken staan, van vijfendertig jaar geleden. Terwijl er inmiddels twee kilometer aan literatuur op zijn vakgebied is bijgekomen! Die man had al die tijd niet bijgelezen. Dat kan echt niet.’ De oplossing is, stelt  Vroon, 'kinderlijk eenvoudig': 'Neem al die artsen en specialisten in loondienst. En laat ze dan meteen gas terugnemen. Net als ik nu doe, vier dagen per week werken en een leesdag om alles door te nemen wat van belang is voor het vak. Medici die op de hoogte zijn van wat er allemaal kan, zijn beter en meer open-minded. Ze kunnen relaxter werken en beter nadenken over wat ze doen. Bovendien komen er door de arbeid die overschiet meer artsen aan de bak. Nu worden drie van de vier kandidaten voor een medicijn studie afgewezen.’ Een voorbeeld van waar het najagen van louter commerciële belangen in de medische wereld toe kan leiden, wil Piet Vroon u niet onthouden. Een promovendus in de medicijnen ontdekte recentelijk dat verreweg het merendeel van de hartstilstanden wordt veroorzaakt door verzuring van de hartspier (en dus niet door een prop in de bloedbaan). Hierdoor stopt de zenuwprikkelgeleiding naar de hartspier. 'Was er maar een middel om het verzuren van de hartspier te voor-komen,' verzuchtte de scribent. Dat middel bestaat echter al: strophantine, een plantaardige stof die tot in de jaren 30 werd gebruikt maar daarna in vergetelheid raakte. Niet alleen doordat 'niemand leest', zoals eerder gezegd, er werd ook vrij wel niet over gepubliceerd. 'Het middel was goedkoop en niet gepatenteerd. Met andere woorden, er viel geen cent aan te verdienen voor de farmaceutische industrie. Dus: geen reclame, geen aandacht, geen lobby. Het gevolg: duizenden en nog eens duizenden mensen die onnodig aan een verzuurde hartspier stierven, ' besluit Vroon. 'Met recht wat je noemt winst over lijken.’